Janani Suraksha Yojana:
Janani Suraksha Yojana भारत सरकार द्वारे राबवली जाणारी एक महत्त्वपूर्ण मातृत्व सहाय्यता योजना आहे. या योजनेची सुरुवात 12 एप्रिल 2005 ला राष्ट्रीय स्वास्थ्य मिशन अंतर्गत सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश गरीब गरोदर महिलांना सुरक्षित प्रसूतीची सुविधा देणे आणि संस्थागत प्रसूतीला चालना देणे. जननी सुरक्षा योजनेचा मुख्य उद्देश मातृ मृत्यू दर कमी करणे आहे.
ही योजना सुरक्षित मातृत्वाला वाढवणे आणि लहान मुलांना जन्मानंतर आई आणि मुले दोघांच्याही स्वास्थ्याला सुनिश्चित करून महत्त्वपूर्ण कामगिरी करते. ही योजना मुख्य रूपाने ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये राहणाऱ्या आर्थिक परिस्थितीने दुर्बळ असलेल्या गरोदर महिलांना सेवा देण्यासाठी राबवली जाते.
Janani Suraksha Yojana उद्देश:
मातृ मृत्यू दर कमी करणे
जननी सुरक्षा योजनेचे प्रमुख लक्षही आहे की एक संस्था व स्वास्थ्य देव झालेला बढावा देऊन मातृ मृत्यूदर कमी करणे. हे मुलांना जन्माच्या वेळेस आणि जन्मानंतर स्वास्थ्य देखभाल करते.
बालमृत्युदर कमी करणे:
या योजनेचा उद्देश आईला प्रसूतीच्या आधीच्या आणि प्रसूतीनंतर काळजी घेऊन फार मृत्यूदर कमी करणे कारण आईचे स्वास्थ्य मुलाच्या स्वास्थ्यावर प्रभाव पाडते.
जननी सुरक्षा योजना भारत सरकार द्वारे 2005 मध्ये सुरू केलेली अत्यंत महत्त्वपूर्ण मातृत्व सहाय्यता योजना आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश समाजातील दुर्बल घटकातील गरोदर महिलांना सुरक्षित प्रसूती व्यवस्थित पोषण आणि स्वास्थ सेवा उपलब्ध करून देणे. आपल्या देशामध्ये अजून सुद्धा मोठ्या प्रमाणात प्रसूती असुरक्षित पद्धतीने घरी होते त्यामुळे अनेक माता आणि बालके यांच्या मृत्यूदरांमध्ये वाढ होताना दिसते.
या योजनेचा पहिला आणि सर्वात महत्वपूर्ण उद्देश संस्थावत प्रसूतीला बढावा देणे जेणेकरून गरोदर महिलांना दवाखान्यांमध्ये प्रशिक्षित डॉक्टर द्वारे सुरक्षित प्रसूती केली जाऊ शकेल. फक्त आईसाठीच नाही तर जन्मलेल्या बालकाच्या सुरक्षेसाठी ही योजना महत्त्वाची आहे. प्रसूतीनंतर जन्मलेल्या बाळाला वेळेवर टीका करण पोषण आणि मेडिकल देखभाल उपलब्ध करून काळजी घेणे आहे.
ASHA(accredited Social Health Activist) कार्यकर्त्यांना या योजनेला जोडून गरोदर महिलांपर्यंत या योजनेची माहिती पोहोचवणे, त्यांना दवाखान्यात पोहोचवणे आणि त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेणे हा या योजनेचा उद्देश आहे. यासाठी अशा सेविकांना प्रोत्साहन रक्कम दिली जाते की गरोदर महिलांपर्यंत सुरक्षित प्रसूतीसाठी स्वच्छ वस्तू उपलब्ध असाव्यात, जर्नी सुरक्षा योजनेसाठी लाभार्थ्यांना उज्वला योजनेअंतर्गत गॅस देऊन महिलांच्या स्वास्थ्य आणि जीवन स्तर वाढवण्यासाठी मदत केली जाते.
Ramai Awas Yojana Maharashtra : रमाई आवास योजनेसाठी मिळवा 2.50 लाख रुपये
जननी सुरक्षा योजना Overview
| विषय | माहिती |
| योजनेचे नाव | Janani Suraksha Yojana |
| सुरुवात कधी झाली | 12 April 2005 |
| उद्देश्य | गरोदर महिलांच्या सुरक्षित प्रसुतीला बढावा देणे |
| लाभार्थी | गरोदर महिला |
| आवेदन प्रक्रिया | Online and Offline |
| Official Website | https://nhm.gov.in/ |
Janani Suraksha Yojana पात्रता:
- महिला बीपीएल श्रेणीशी संबंधित असली पाहिजे.
- महिलेचे वय 18 वर्षापेक्षा जास्त पाहिजे.
- या योजनेसाठी पहिला किंवा दुसरा जिवंत बालक असणे आवश्यक आहे.
- गरोदर महिलेचे सरकारी किंवा मान्यताप्राप्त दवाखान्यात प्रसूती झालेली असणे आवश्यक आहे.
- ही योजना त्या सर्व महिलांसाठी आहे ज्या सरकारी किंवा मान्यता प्राप्त स्वास्थ सुविधांमध्ये प्रसूती झाली आहे.
Janani Suraksha Yojana Online Registration
- जननी सुरक्षा योजनेच्या पोर्टलवर किंवा राज्य सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या.
- त्यानंतर online registration किंवा apply online या दोन्हींपैकी एका ऑप्शन वर क्लिक करा.
- आता फॉर्ममध्ये तुमचे नाव पत्ता प्रसुती दिनांक इत्यादी आवश्यक माहिती व्यवस्थित रित्या भरा.
- आता आवश्यक कागदपत्रे जसे आधार कार्ड, मतदान कार्ड, रहिवासी दाखला, इत्यादी आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
- त्यानंतर अर्जाचा फॉर्म व्यवस्थित वाचून सबमिट करा.
Janani Suraksha Yojana Offline Process
- ऑफलाईन अर्ज भरण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या जवळच्या अंगणवाडी केंद्र किंवा प्राथमिक स्वास्थ्य केंद्र मध्ये जाऊन जननी सुरक्षा योजनेचा फॉर्म घ्यावा लागेल.
- आता फॉर्ममध्ये मागितलेली सर्व माहिती व्यवस्थित भरा जसे महिलेचे नाव, पतीचे नाव, पत्ता, वय, आधार नंबर, बँक पासबुक, मोबाईल नंबर इत्यादी.
- फॉर्म मध्ये पासपोर्ट साईज फोटो लावा आणि सही करा.
- फॉर्म बरोबर मागितलेले सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडून अंगणवाडी केंद्र किंवा महिला स्वास्थ्य केंद्र मध्ये जाऊन जमा करा.
Janani Suraksha Yojana आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- जातीचे प्रमाणपत्र
- बँक पासबुक
- पासपोर्ट साईज फोटो
- मोबाईल नंबर
- मतदान कार्ड
- बीपीएल रेशन कार्ड
- बीपीएल रेशन कार्ड उपलब्ध नसेल तर गावातून वार्ड सदस्य द्वारे जाहीर केलेले प्रमाणपत्र ज्यामध्ये लाभार्थ्याचे गरीब आणि दुर्बळ असल्याचे प्रमाण पाहिजे.
Janani Suraksha Yojana फायदा:
- ग्रामीण भागातील गरोदर महिलांना Janani Suraksha Yojana Amount 1400 पर्यंत मदत रक्कम दिली जाते.
- शहरी भागातील गरोदर महिलांना 1000 रुपये पर्यंत रक्कम दिली जाते.
- आशा सेविकांना 600 रुपये प्रोत्साहन रक्कम दिली जाते.
- प्रसूतीच्या वेळेस मोफत औषधे आणि तपासणी केली जाते.
- जन्म दिले बालक आणि माता यांना मोफत पोस्ट नेटल केअर दिली जाते.
- गरोदर महिलांना दवाखान्यांमध्ये मोफत जेवण आणि प्रवासाची सुविधा उपलब्ध केली जाते.
- स्तनपान पोषणासाठी बालकाला सहा हजार रुपये पर्यंत रक्कम बँक खात्यात दिली जाते.
- प्रसूतीच्या आधी कमीत कमी 3 चेकअप फ्री दिले जातात.
FAQs
Janani Suraksha Yojana काय आहे?
ही योजना केंद्र सरकार द्वारे चालवली जाते. त्याचा उद्देश गरोदर महिलांना प्रसूतीसाठी चांगल्या दवाखान्यांमध्ये बढावा देणे. त्यामुळे मातृ मृत्यूदर आणि बालक मृत्यू दर कमी होऊ शकेल.
जननी सुरक्षा योजनेअंतर्गत गरोदर महिलांना किती रक्कम दिली जाते?
या योजनेअंतर्गत ग्रामीण महिलांना चौदाशे तर शहरी महिलांना हजार रुपये दिले जातात.
ही योजना फक्त सरकारी दवाखान्यांमध्ये लागू होते का?
नाही, काही खाजगी दवाखान्यांमध्ये सुद्धा ही योजना लागू आहे.
या योजनेची रक्कम कधी मिळते?
या योजनेची रक्कम गरोदर महिलांना प्रसूती झाल्यानंतर 7 ते 30 दिवसाच्या आत बँक खात्यामध्ये जमा होते.